Klasy z elementami pedagogiki Marii Montessorii w Pierwszej Społecznej Szkole Podstawowej w Gdyni.

Pedagogika Marii Montessori

Maria Montessori (1870-1952), włoska lekarka i pedagog. Jedna z największych reformatorek wychowania przedszkolnego i szkolnego. Twórczyni “metody Montessori”, która kładzie nacisk na umożliwienie dziecku swobodnej aktywności oraz kształcenie jego zmysłów. Za osiągnięcia pedagogiczne i humanistyczne przesłanie zawarte w ideach swojej metody wychowawczej, M. Montessori została wyróżniona najwyższymi odznaczeniami, przyznawanymi przez rządy i uniwersytety wielu krajów (m. in. tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Sorbonie, krzyż Legii Honorowej, nominacja do pokojowej Nagrody Nobla).

M. Montessori sformułowała swą koncepcję pedagogiczną rozpatrując rozwój jako rezultat wpływów wychowania i własnej aktywności dziecka. Pedagogika Marii Montessori daje dziecku szansę wszechstronnego rozwoju: fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego; wspiera jego spontaniczną i twórczą aktywność.

W roku 1929 powstało Associatio Montessori Internationale (AMI) – Międzynarodowe Stowarzyszenie Montessori, które staje się centralną organizacją koordynującą działalność placówek i towarzystw montessoriańskich na świecie oraz zajmującą się kształceniem nauczycieli.

Cele

„Pomóż mi zrobić to samemu”– z tą prośbą zwróciło się kiedyś dziecko do Marii Montessori i to życzenie stało się głównym założeniem jej koncepcji pedagogicznej.
Pedagogikę Montessori wyróżnia to, że daje ona dziecku szansę wszechstronnego rozwoju: fizycznego, duchowego, kulturowego i społecznego, wspiera jego twórczość i aktywność, pomaga w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości, zdobywaniu wiedzy oraz umiejętności szkolnych i życiowych, uczy współdziałania.
Realizowane jest to poprzez pomoc dziecku w rozwijaniu samodzielności i wiary we własne siły, wypracowaniu szacunku do porządku i do pracy, osiąganiu długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem, wypracowaniu zamiłowania do ciszy i w tej atmosferze do pracy indywidualnej i zbiorowej, wypracowaniu postaw posłuszeństwa opartego na samokontroli, a nie na zewnętrznym przymusie, uniezależnienia od nagrody, formowaniu postaw wzajemnej pomocy bez rywalizacji, szacunku dla pracy innych, rozwijaniu indywidualnych uzdolnień i umiejętności współpracy.

Ważnym elementem edukacji montessoriańskiej są materiały dydaktyczne, które spełniają dwie podstawowe funkcje: kryją treści nauczania, pozwalające osiągać kolejne etapy rozwojowe, jak również są środkiem wprowadzania w kulturę i społeczeństwo, w którym dziecko żyje. Tworzą logicznie uporządkowaną całość programową. Dzięki tym pomocom możliwe jest samodzielne wykonywanie różnych zadań i doświadczeń, w myśl zasady, że jedyną drogą rozwoju dziecka jest jego własna praca. Na uwagę zasługuje również fakt, że konstrukcja pomocy umożliwia zazwyczaj samokontrolę i korektę błędu. Materiały dydaktyczne uwzględniają zasadę stopniowania trudności, są dostosowane do potrzeb rozwojowych dziecka.

Można je podzielić na kilka kategorii m.in.:
materiał do ćwiczeń i zadań z praktycznego życia, związany z samoobsługą, środowiskiem, normami społecznymi, zwyczajami. Ćwiczenia te przyspieszają rozwój koordynacji ruchowej, pozwalają wyeliminować niepotrzebne działania w środowisku pracy, uczą orientacji w otoczeniu, prowadzą uczniów do uniezależnienia się od pomocy dorosłych.
materiał sensoryczny, rozwijający poznanie zmysłowe. Materiały te umożliwiają zdobycie niezbędnych w procesie uczenia się umiejętności i nawyków, przyspieszają rozwój procesów myślowych, prowadzą do opanowania pojęć ogólnych.
materiały do nauki języka ojczystego, matematyki, kultury i innych dziedzin wiedzy
materiały artystyczne, związane z działalnością plastyczną i muzyczną.

Bardzo ważne w metodzie Montessori jest otoczenie, w którym przebywa dziecko. Może ono wspomagać w pełni harmonijny rozwój osobowości dziecka – sprawia, że czuje się ono szczęśliwe i radosne; szybko i chętnie się uczy. Respektuje kolejne fazy zainteresowań, związane z rozwojem dziecka. Nauczyciel jest pośrednikiem pomiędzy otoczeniem i dzieckiem, pomaga dziecku samodzielnie odkrywać rzeczywistość.

Pomysł utworzenia klas korzystających z elementów pedagogiki Marii Montessori wynika z naszej ciągłej pracy nad doskonaleniem różnorodnych form efektywnej pracy z uczniem. Indywidualizacja pracy od zawsze zajmowała wyjątkowe miejsce w naszych działaniach. Dzięki doświadczonym specjalistom i ciągłej chęci szukania jak najciekawszych i najlepszych rozwiązań edukacyjnych, nasze działania nie są efektownym eksperymentem, ale świadomą, przemyślaną propozycją, opierającą się na solidnych podstawach.

Nauczanie i program

Założenia programowe klas montessoriańskich zbudowane są wokół ośmiu głównych obszarów i ich kombinacji:

uczenie przez działanie – dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne umiejętności poprzez własną aktywność, w przemyślanym środowisku pedagogicznym, przy współpracy z nauczycielami,

samodzielność – dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce, czas i formę pracy (indywidualną lub z partnerem) przy zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności,

koncentracja – dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy wykonywaniu konkretnych zadań,

lekcje ciszy – dzieci uczą się współpracować w cichych zajęciach indywidualnych i grupowych,

porządek – dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania zasad porządku w otoczeniu i swoim działaniu,

społeczne reguły – dzieci zróżnicowane wiekowo (dwa roczniki) są łączone na niektórych zajęciach w grupy, sprzyja to wymianie wzajemnych zdolności i umiejętności. Dzieci uczą się przestrzegać reguł: nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj,

obserwacja – jest kluczem dorosłych do poznania świata dziecka. Nauczyciel z uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka, jest jego przewodnikiem,

indywidualny tok rozwoju każdego dziecka – dziecko jest serdecznie przyjęte, znajduje uwagę i indywidualną opiekę nauczyciela. Pracuje według własnego tempa i możliwości, podejmując zadania, do których jest już gotowe.

Służyć temu mają różnorodne zajęcia:

Lekcje przedmiotowe: szkoła pracuje w oparciu o podstawy programowe Ministerstwa Edukacji Narodowej i realizuje tym samym założenia reformy edukacji w kraju.
Głównym celem zajęć przedmiotowych jest omówienie, wyjaśnienie i powtórzenie węzłowych tematów wynikających z podstaw programowych dla danej grupy wiekowej oraz usystematyzowanie wiedzy i umiejętności zdobytych na lekcjach i pracy wolnej.

Praca własna: wypełnia ona każdego dnia dwie pierwsze godziny lekcyjne. Uczniowie pracują pod opieką nauczyciela wychowawcy. W tym czasie dziecko ma prawo wyboru przedmiotu pracy zgodnie z aktualnym stanem swojej wiedzy, umiejętnościami, zainteresowaniami. Uczeń pracuje tak długo z daną pomocą, jak mu jest to potrzebne, aby zdobyć nową wiedzę, umiejętności, sprawność. Do wybranego tematu może powrócić nazajutrz lub kontynuować go przez kolejne dni, czy tygodnie.

Reguły pracy własnej:

nie przeszkadzaj innym w pracy,

nie mów głośno, wystarczy szept,

doprowadź każdą pracę do końca,

bądź rzetelny w samokontroli,

nie przeszkadzaj, kiedy nauczyciel objaśnia coś innemu dziecku,

staraj się pomagać innym,

każdą pomoc odkładaj na swoje miejsce.

Projekty edukacyjno-społeczne i artystyczne: (m.in.: przedstawienia teatralne, zespół wokalno-instrumentalny, koncerty, widowiska)

Indywidualna ścieżka rozwoju

Głównym założeniem pedagogiki montessoriańskiej jest rozwijanie samodzielności uczniów oraz indywidualizacji pracy. Dodatkowo każdy z uczniów będzie otoczony osobną opieką psychologiczną, dzięki czemu będzie mógł lepiej rozwijać swoje predyspozycje i pokonywał problemy.

Z kulturą na co dzień

Bogaty program uczestnictwa w życiu kulturalnym ( m.in.: spotkania z twórcami, poznawanie warsztatu pracy artystów, spektakle, koncerty)

Kształcenie w klasach realizujących elementy pedagogiki montessoriańskiej podzielone jest na 2 etapy.

Klasa 0 – I

W tym trudnym, bo początkowym okresie edukacji, stworzenie warunków do swobodnego działania pomaga dziecku w rozwijaniu indywidualnych cech osobowości i daje się możliwość budowania poczucia niezależności i zaufania we własne siły. W ramach przygotowanego otoczenia, dzieci pod opieką nauczyciela uczą się w grupie samodzielności i niezależności poprzez opanowywanie umiejętności praktycznych. Specjalnie przygotowane otoczenie wychodzi naprzeciw fizycznym, emocjonalnym, intelektualnym i społecznym potrzebom dziecka. Odpowiednie pomoce rozwojowe pozwalają dzieciom na wielozmysłowe poznawanie świata, pomagają rozwinąć słownictwo, a także doskonalić koordynację wzrokowo – ruchową. Sposób, w jaki nauczyciel towarzyszy dziecku w jego działaniach ośmiela je, pozwala uwolnić wrodzoną ciekawość, daje możliwość ćwiczenia koncentracji uwagi, a także rozbudza umiłowanie porządku. Dziecko uczestniczy w życiu grupy, ucząc się cierpliwości, ostrożności, dzielenia z innymi. Dzieci uczestniczą także w zajęciach językowych, artystycznych, ruchowych i muzycznych.

Klasa II – III

Jest to etap w którym dziecko wykorzystuje nabyte umiejętności w celu pogłębiania i rozwijania swoich zainteresowań. Pomagają mu one efektywnie, a zarazem chętnie odkrywać nowe obszary wiedzy oraz zdobywać nowe umiejętności. Dzięki wyjątkowo szerokiej gamie zajęć pozalekcyjnych oraz zwiększonej ilości godzin zajęć obowiązkowych, uczeń w klasie drugiej i trzeciej zdobywa solidne podstawy umożliwiające mu kontynuację edukacji z bardzo dobrymi wynikami na dalszych etapach edukacji.

Podstawy programowe

Program nauczania obejmuje oczywiście obowiązkową siatkę godzin konieczną do realizacji założeń ministerialnych. W naszej szkole jest ona rozszerzona, szczególnie w zakresie nauki języków obcych ( 5 godzin języka angielskiego tygodniowo). Dzięki temu nasi uczniowie mają możliwość bardzo dobrego przygotowania do edukacji w klasach IV-VI oraz egzaminów zewnętrznych.

Przydatne linki: